کد مطلب:276848 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:189
واژه عجم در لغت عرب
كلمه ی «عجم» كلمه ای است عربی و بمعنای سخن مبهم و نامفهوم است و مقصود از آن كسی است كه غیرعرب باشد، و اعراب این كلمه را در مورد افراد غیرعرب بكار می برند.
در «لسان العرب» (كتاب لغت) در ماده ی «عجم» می نویسد:
«عجم» خلاف العرب»
عجم، به كسی گفته می شود كه عرب نباشد و منظور عرب، از كلمه ی «عجم» كسانی هستند كه عرب زبان نباشند.
[ صفحه 110]
بنابراین كلمه ی «عجم» كلمه ای است كه تمامی اقوام و ملل مختلف جهان را كه غیرعرب باشند در بر می گیرد، و همه ی دنیای غیرعرب را شامل می شود و با این حساب كلیه ی مردم جهان از هر قوم و نژادی كه باشند از ترك و كرد و فارس و بلوچ و هندی و چینی و اروپائی و آفریقائی و تمامی نژادهای دیگر، همه و همه «عجم» محسوب می شوند.
ولی با دقت و تتبع بیشتر در ریشه ی این لغت بخوبی روشن می شود كه گرچه اكثر اهل لغت كلماتی چون عجم- عجمه، اعجام، اعاجم، و اعجمی را به معنای ابهام در سخن و نارسائی در بیان و سخن نامفهوم و ناآشنا معنا كرده و كلمه ی عجم را به طور مطلق در معانی یاد شده به كار برده و در كلیه ی افراد غیرعرب استعمال نموده اند، اما در عین حال از خلال سخنان خود آنها معلوم می شود كه لفظ عجم غیر از معنای اصلی و واقعی آن كه مطلق افراد غیرعرب باشند، از نظر استعمال، معنا و مفهوم دیگری دارد كه با معنای اصلی آن به طور كامل موافقت نمی كند.
چنانكه این معنا بر صاحب «مجمع البحرین» و كتاب «المنجد فی اللغة» پوشیده و مستور نمانده و هر دوی آنها، آن را تصریح كرده اند.
عبارت مجمع البحرین چنین است:
«العجمی: منسوب الی العجم، بفتحتین، و هم الفرس و ان افصح بالعجمیة» [1] .
«عجمی منسوب به عجم است و آنان «مردم فارس» می باشند اگر چه در لغت خود فصیح بوده و لكنت زبان نداشته باشند»
و عبارت «المنجد» در این باره چنین است:
«العجم: خلاف العرب، سموا بذلك لتعقید السنتهم، الفرس، بلاد الفرس». [2] .
«عجم به كسی گفته می شود كه عرب زبان نباشد، عجم را بدین سبب عجم گفته اند كه لغت و زبانشان در نظر عرب مبهم، و پیچیده و نامفهوم است و عجم، مردم فارسی زبان و سرزمین مردم ایران است.
[ صفحه 111]
هر چند معنای اصلی كلمه «عجم»، لكنت در زبان و غیر فصیح بودن است اما در عین حال این كلمه نزد اعراب، از عناوین ایرانیان است كه گرچه عرب، آن را برای غیرعرب، از عرب، انتخاب نموده ولی مشخصا آن را در مورد «ایرانیان» بكار برده است.
بنابراین كلمه ی «عجم» نیز مانند كلمه «فرس» در لغت عرب یكی از عناوین مشهور ایرانیان است.
در «لسان العرب» (كتاب لغت) در ماده ی «عجم» می نویسد:
«عجم» خلاف العرب»
عجم، به كسی گفته می شود كه عرب نباشد و منظور عرب، از كلمه ی «عجم» كسانی هستند كه عرب زبان نباشند.
[ صفحه 110]
بنابراین كلمه ی «عجم» كلمه ای است كه تمامی اقوام و ملل مختلف جهان را كه غیرعرب باشند در بر می گیرد، و همه ی دنیای غیرعرب را شامل می شود و با این حساب كلیه ی مردم جهان از هر قوم و نژادی كه باشند از ترك و كرد و فارس و بلوچ و هندی و چینی و اروپائی و آفریقائی و تمامی نژادهای دیگر، همه و همه «عجم» محسوب می شوند.
ولی با دقت و تتبع بیشتر در ریشه ی این لغت بخوبی روشن می شود كه گرچه اكثر اهل لغت كلماتی چون عجم- عجمه، اعجام، اعاجم، و اعجمی را به معنای ابهام در سخن و نارسائی در بیان و سخن نامفهوم و ناآشنا معنا كرده و كلمه ی عجم را به طور مطلق در معانی یاد شده به كار برده و در كلیه ی افراد غیرعرب استعمال نموده اند، اما در عین حال از خلال سخنان خود آنها معلوم می شود كه لفظ عجم غیر از معنای اصلی و واقعی آن كه مطلق افراد غیرعرب باشند، از نظر استعمال، معنا و مفهوم دیگری دارد كه با معنای اصلی آن به طور كامل موافقت نمی كند.
چنانكه این معنا بر صاحب «مجمع البحرین» و كتاب «المنجد فی اللغة» پوشیده و مستور نمانده و هر دوی آنها، آن را تصریح كرده اند.
عبارت مجمع البحرین چنین است:
«العجمی: منسوب الی العجم، بفتحتین، و هم الفرس و ان افصح بالعجمیة» [1] .
«عجمی منسوب به عجم است و آنان «مردم فارس» می باشند اگر چه در لغت خود فصیح بوده و لكنت زبان نداشته باشند»
و عبارت «المنجد» در این باره چنین است:
«العجم: خلاف العرب، سموا بذلك لتعقید السنتهم، الفرس، بلاد الفرس». [2] .
«عجم به كسی گفته می شود كه عرب زبان نباشد، عجم را بدین سبب عجم گفته اند كه لغت و زبانشان در نظر عرب مبهم، و پیچیده و نامفهوم است و عجم، مردم فارسی زبان و سرزمین مردم ایران است.
[ صفحه 111]
هر چند معنای اصلی كلمه «عجم»، لكنت در زبان و غیر فصیح بودن است اما در عین حال این كلمه نزد اعراب، از عناوین ایرانیان است كه گرچه عرب، آن را برای غیرعرب، از عرب، انتخاب نموده ولی مشخصا آن را در مورد «ایرانیان» بكار برده است.
بنابراین كلمه ی «عجم» نیز مانند كلمه «فرس» در لغت عرب یكی از عناوین مشهور ایرانیان است.
[1] مجمع البحرين ماده عجم.
[2] المنجد ماده عجم.